به نقل از «مهر»

نگهداری از ۲ هزار نسخه کتاب های چاپ سربی در کتابخانه رضوی

تاریخ انتشار: ۲۹ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۳۶۳۲۳

به گزارش خبرگزاری مهر، مهدی صادقی حصار اظهار کرد: مجموعه ای کمیاب بالغ بر ۲ هزار نسخه کتاب های چاپ سربی متعلق به قرون ۱۵ تا ۱۸ میلادی از جمله منابع منحصر به فردی است که در آرشیو مخازن کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می شود.

مدیر کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی گفت: چاپ سربی یا تیپوگرافی از کنار هم قرار دادن حروف سربی و منعکس ساختن آن نقش، روی کاغذ به وجود آمده است که اولین بار توسط گوتنبرگ آلمانی در سال ۱۴۵۰میلادی متداول شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نوادری از نسخ آموزشی دارالفنون و کتاب های چاپ سربی

وی به کهنه کتاب های روایتگر تاریخ در این مجموعه اشاره کرد و گفت: علاوه بر این، مجموعه ای دیگر از کتابهای نفیس، کمیاب، نایاب به زبانهای فارسی، عربی، اردو و دیگر زبان ها در کتابخانه مرکزی وجود دارد که مورد توجه پژوهشگران و محققان قرار گرفته است.

صادقی حصار اظهار کرد: با توجه به منحصر به فرد بودن این آثار به لحاظ ، نوع جلد، قطع، کاغذ، نوع حروف استفاده شده ، تصاویر این آثار از سایر منابع تفکیک و در مجموعه ای موسوم به کتابهای چاپ سربی قدیم و مجموعه کتابهای درسی دارالفنون نگهداری می شوند.

مدیر کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی اساس این مجموعه ها را بر پایه جمع آوری اولین کتابهای چاپ سربی عنوان کرد که تا سال ۱۳۲۰ هجری شمسی (۱۳۶۰ ه.ق و ۱۹۴۰ میلادی) به چاپ رسیده است.

وی، اولین کتابهای چاپی سربی ایران در این قسمت که بین سالهای ۱۲۳۳ تا ۱۲۶۹ هجری قمری در مطبعه های دارالسلطنه تبریز – دارالخلافه تهران و دارالسلطنه اصفهان به چاپ رسیده اند را دارای نثری مشابه نسخه های خطی پیچیده و دشوار خواند و گفت: اغلب کتابهای این دوره که توسط میرزا زین العابدین در دارالخلافه تهران به چاپ رسیده و در این مجموعه نیز موجودند به کتابهای معتمدی مشهور هستند.

صادقی حصار افزود: پس از این در ایران برای مدتی انتشار کتاب ها به شیوه چاپ سربی متوقف می شود که در شروع مجدد چاپ آن در این مجموعه از مطبعه های دارالطباعه، خاصه همایونی، شاهنشاهی، مجلس، خورشید، فاروس، مطبعه شرقی، بوسفور،طوس، روشنایی،حبل المتین و... چاپ و منتشر شده اند.

مدیر کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی همچنین به وجود کتاب های چاپ سربی از کشورهای مختلف اروپا همچون روسیه، انگلستان، هلند، آلمان ، فرانسه وکشور مصر در قاره آفریقا و کشورهای شبه قاره هند، ترکیه و لبنان در آسیا در این مجموعه اشاره کرد.

کد خبر 5972347

منبع: مهر

کلیدواژه: قاره آفریقا لبنان انگلستان کتابخانه آستان قدس رضوی بوشهر جایگاه سوخت شهید گمنام سنندج بنزین ایام فاطمیه کرمانشاه شب یلدا پمپ بنزین تشییع شهدا عکس استانها همدان تبریز شهید کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی کتاب های چاپ سربی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۳۶۳۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

موزه آستان قدس رضوی نفائسی مرتبط با امام صادق(ع) در خود دارد /به جامانده از صادق آل محمد(ع)

 حدیثی بر کاشی زرین فام

یک کاشی هشت پر است. کاشی که از چند صد سال پیش یک قطعه از تزئینات بقعه مبارکه حضرت رضا(ع) بوده است. دور تا دور آن نیز مانند بسیاری از کاشی‌های زرین‌فام روضه منوره، آیات قرآن و احادیث و روایاتی از ائمه اطهار(ع) کتابت شده است. احادیثی که از مستندترین مجموعه حدیث‎‌های شیعی است و هنرمندان بزرگ ایرانی در قرن هفتم و هشتم قمری آن‌ها را بر کاشی‌های زرین‌فام نشانده تا به زیبایی هرچه تمام‌تر برای تزیین دیوارهای اطراف مضجع شریف امام رضا(علیه السلام) به کاربرند. روی این نمونه کاشی نیز احادیثی از «امام جعفر صادق (ع)» نقش بسته بسته که مضمون آن‌ها اهمیت زهد و ایمان از نگاه امام است:

"قال الصادق علیه‎السلم جعل [الخیر کلـ]ـه فی بیت و جعل مفتـ[ـاحه الزهد فی] الدنیا و جعل الشر کله فی بیت [و جعل مفتاحه حب الدنیا عنه علیه السلم حَرَامٌ عَلَی قُلُوبِکُمْ أَنْ[تَعْرِفَ] حَلَاوَةَ الْإِیمَانِ حَتَّی تَزْهَدَ فِی الدُّنْیَا عنه علیه‎السلم حَسْبُ الْمُؤْمِنِ مِنَ اللَّهِ نُصْرَةً أَنْ یَرَی عَدُوَّهُ یَعْمَلُ بِمَعَاصِی اللَّهِ"

برای تزیین این کاشی که قسمت کمی از آن هم ازبین رفته، به غیر از لعاب زرین‌فام، از لعاب لاجوردی استفاده شده است. این کاشی هشت‌پر در اندازه ۱۸×۱۸ سانتی‎چندرسانه شده است. 

 قرآن وقفی شاه عباس

دو شی دیگری که در موزه آستان قدس رضوی وجود دارند، نسخه‌هایی از قرآن کریم است که کتابت آن به امام جعفر صادق(ع) نسبت داده شده است.

اولین نسخه‌ای که در گنجینه قرآن و نفائس موزه آستان قدس رضوی نگه‌داری می‌شود، توسط شاه عباس صفوی در سال ۱0۰۸ وقف بارگاه منور رضوی شده است. این مصحف کامل از جمله مواردی است که وقف‌نامه آن را شیخ بهایی بر روی کاغذ کتابت کرده است.

سید محمدرضا فاضل‌هاشمی، کارشناس نسخ خطی و قرآن کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی اطلاع بیشتری درباره این نسخه اطلاعات بیشتری به ما می‌دهد: «بخشی از این قرآن، به خط ابراهیم‌ سلطان، برادر بایسنقرمیرزا و پسر شاهرخ تیموری است. این شاهزاده تیموری از هنرمندان مطرح و خوشنویسان طراز اول عهد خود به‌ویژه در خط ثلث و محقق محسوب می‌شود.»

به گفته فاضل هاشمی قدمت جلد این مصحف، به قرن ۹ قمری بازمی‌گردد؛ «این جلد که جز شاهکارهای نفایس آستان قدس رضوی به شمار می‌آید، در زمان ابراهیم‌ سلطان‌ بن شاهرخ تیموری در سال ۸۳۱ قمری ساخته شده است.»

او در ادامه درباره مشخصات ظاهری و تزئینات این اثر اضافه می‌کند: «این مصحف در قطع وزیری و در اوراقی به اندازه ۲۰.۵ در ۳۰.۵ سانتی‌متر کتابت شده است. یک ترنج کنگره‌ای مذهّب و مرصّع مزیّن به گل‌های اسلیمی و زمینۀ لاجورد در پشت صفحه اول این مصحف قرار دارد. صفحه اول و دوم آن هم دارای سه لوح مذهّب و مرصّع با نقوش و گل و برگ اسلیمی است. گل‌های ختایی هشت‌ پر زرّین، فواصل آیات را مشخص کرده و سرسوره‌ها در کتیبه مستطیلی پیوسته به یک نشان بادامی مذهّب مرصّع نوشته شده و کتیبه به صورت قلمدانی است.»

 قرآن وقفی شاه طهماسب

این کارشناس نسخ خطی و قرآن کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی درباره دومین نسخه منسوب به امام جعفر صادق(ع) می‌گوید: «این قرآن به خط کوفی بر پوست آهو کتابت شده و از شاهکارهای هنر اسلامی است. این نسخه که توسط شاه طهماسب صفوی وقف شده، شامل جزء ۹ تا ۱۱ قرآن است.»

«مُهر واقف مربوط به پیش از سال ۹۷۲ قمری در پشت صفحه اول حک شده است.» فاضل هاشمی با بیان این نکته، اضافه می‌کند: «این اثر که در قطع بیاضی و بر اوراقی به اندازه ۱۶ در ۲۳ سانتی‌متر کتابت شده است. در این مصحف که ۵۸ ورق از آن به جا مانده، سرسوره‌ها به خط کوفی زرّین و تحریر مشکی نوشته شده است. دو صفحه نخست آن دارای ترنج ستاره‌ای شکل مذهّب و مرصّع و تمام صفحاتش دارای جداول زر و الوان است. فواصل آیات نیز با نقاط شنگرف و زنگار مشخص شده است.»

لازم به ذکر است مانند سایر نسخ منسوب به ائمه اطهار که در موزه آستان قدس رضوی وجود دارند، کتابت دو مصحف نام برده شده نیز تنها به امام صادق(ع) نسبت داده شده است و هنوز قطعیتی در این باره وجود ندارد.

زهرا زنگنه